SENİM TANAY KARAKUŞ

senim.tanay@posta.com.tr

twitter.com/senimtanay

İdrar yolu enfeksiyonu sadece yetişkinlerin değil, çocukların da önemli bir sorunu. Özellikle de kız çocuklarının. Bunun nedeni ise kızlarda üretranın, bir başka deyişle idrar torbasından idrarı dışarı taşıyan kanalın erkeklere göre daha kısa ve makata yakın olması. Bu yüzden çoğunlukla 1-2 yaştan sonra kızlarda 10 kat daha sık görülüyor.  Okulların açılmasıyla birlikte özellikle ilkokul dönemi çocuklarında idrar yolu enfeksiyonu görülme riski de artıyor.

Acıbadem Etiler Tıp Merkezinden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Anıl Yeşildal, eğitim dönemindeki çocuklarda gelişen idrar yolu enfeksiyonunun altında yatan önemli nedenlerden birinin, çocuğun okulda idrar ihtiyacını ertelemesi olduğuna dikkat çekiyor. Yeşildal, çocukların idrar ihtiyaçlarını ertelemenin nedenlerini şöyle sıralıyor:

Kızlar genellikle daha titiz oldukları için tuvalete gitmeyi reddedebiliyor. Erkekler de teneffüste oyunu bırakamadıkları için idrar ihtiyaçlarını erteleyebiliyor. Bir başka önemli etken de anne babaların yanlış uyarıları. Ebeveynlerin tuvaletlerden enfeksiyon bulaşacağı endişesiyle çocuklarına okulda tuvaleti kullanmamalarını öğütlemeleri sonucunda da çocuk idrarlarını eve kadar tutabiliyor. İdrarın birikmesi de bakteri üremesini kolaylaştırıyor, bunun sonucunda da idrar yolu enfeksiyonu gelişebiliyor.

DÜZENLİ TUVALETE GİTMENİN ÖNEMİNİ ANLATIN

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Anıl Yeşildal, çocuğu idrar yolu enfeksiyonundan korumak için alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:

 - Düzenli tuvalete gitmenin sağlık açısından çok önemli olduğu anlatılmalı.

- Tuvaletin temizliğiyle enfeksiyon arasında bir ilişki  olmadığı öğretilmeli. Bu konuda rol model olmalı. Anne çok titizse çocuk da bunu görerek davranış  geliştirebiliyor. 

- Öğretmenler ders sırasında sıkışan çocuğa belli oranda izin vermeli.

SUÇLUSU BAKTERİLER

İdrar yolu  enfeksiyonları böbrekler, böbrekten mesaneye kadar inen kanalların (üreter), idrar torbasının (mesane) ve idrar torbasından idrarı dışarı taşıyan kanalın (üretra) daha çok bakteriler olmak üzere çeşitli mikroplarla iltihaplanması olarak tanımlanıyor. Genellikle halk arasında koli basili diye bilinen, dışkıda oldukça bol miktarda bulunan Escheria Coli isimli bakteri etken oluyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Anıl Yeşildal, ancak başka birçok bakterinin de idrar yolu enfeksiyonuna yol açabildiğini belirtiyor.

ATEŞ VARSA BÖBREKLER ETKİLENMİŞ OLABİLİR!

İdrar yolu enfeksiyonu ateş, idrar yaparken yanma, sık ve az, kesik kesik idrara çıkma gibi tipik yakınmalarla gelişebildiği gibi kusma, karın ağrısı, böğür ağrısı, kilo alımında ve büyümede yavaşlama gibi belirtiler de görülebiliyor.

Birlikte ateş olduğu zaman daha çok böbreklerin etkilendiğini, ateş olmadığı zaman ise mesane ve üretranın etkilendiğini düşünürüz. Yani, ateşli bir idrar yolu enfeksiyonunu daha ciddiye almak zorundayız diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Anıl Yeşildal sözlerine şöyle devam ediyor:

Ateşli enfeksiyonun altında  şiddetli böbrek reflüsü yatabiliyor. Bu nedenle ateş olduğunda böbrek reflüsü mutlaka  araştırılmalı. Böbreklerin hasar görmemesi için uzun süreli koruyucu antibiyotik; hatta bazen ameliyata kadar varan tedaviler gerekebiliyor. 

TEDAVİSİ NASIL OLUYOR?

İdrar yolları enfeksiyonu tanısı tam idrar tahlili ve idrar kültürü ile konuyor. Yeşildal, idrar yolu enfeksiyonunun normal şartlarda uygun antibiyotik kullanımıyla kolaylıkla tedavi edilebilen bir hastalık olduğunu belirterek şu bilgileri veriyor:

Tedavi ortalama 7-14 gün arasında sürüyor. Antibiyotik seçimi ve uygulama yöntemi çocuğun yaşı ile kültür antibiyogram sonucuna bağlı olarak değişiyor.

ENFEKSİYON TEKRARI BÖBREK YETMEZLİĞİNE GÖTÜRÜYOR

Fark edilsin veya fark edilmesin arka arkaya idrar iltihabı geçiriyor olmak zaman içinde böbrekleri bozarak ileride yüksek tansiyon; hatta böbrek yetmezliği sonucu diyalize bağımlı kalınmasına yol açabiliyor.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Anıl Yeşildal, bu nedenle tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu özellikle de ateşli geçiyorsa mutlaka bir idrar yolları ultrasonu, Voiding işeme filmi ve DMSA sintigrafisi yaptırarak böbreklerde reflü, taş veya doğuştan gelen tıkanıklık gibi bir şekil bozukluğu olup olmadığının ve böbreklerin olaydan ne daraca zarar gördüğünün araştırılması gerektiğine dikkat çekiyor.

İdrar yolu enfeksiyonu hangi durumlarda tekrarlıyor?

Hiçbir risk faktörü olmadan da bir kez idrar iltihabı geçiren bir çocuğa, belli aralıklarla idrar tahlili kontrolü yaparak risk saptanabiliyor. 

Dr. Anıl Yeşildal, idrar yolu enfeksiyonunun tekrarlamasına neden olan faktörleri şöyle sıralıyor:

-  6 aydan ufakken idrar yolu enfeksiyonu geçirmişse,

-  Cinsel organlarda dışarıdan görülen bir anormallik varsa,

-  Erkek çocuklarda sünnet derisi darsa,

-  Tespit edilmiş bir böbrek veya mesane taşı varsa,

-  Eşlik eden kabızlık varsa tekrarlayabiliyor.