POSTA.COM.TR ÖZEL - Yaşar CAN
Dolar fren tutmuyor. 2.600 TL seviyesini de gören doların; üretime, ihracata ağır hasarlar vermesinden endişe ediliyor. Uzmanlar dolardaki keskin yükselişin yurt dışı değil yurt içi kaynaklı olduğuna dikkat çekiyor. Hemen hemen herkesin üzerinde ortaklaştığı nokta ise Merkez Bankası üzerindeki baskı.
Cumhurbaşkanı Erdoğanın Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan ve Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçıya yönelik sert faiz eleştirisi doları uçurdu. Piyasalardaki güvensizlik atmosferine 7 Hazirandaki genel seçimlerin de eklenmesiyle dolardaki tırmanışın önlenemediğini kaydeden Kapalıçarşıdaki Ayaklı Borsa uzmanları şu kritik değerlendirmeleri yapıyor:
SEÇİM ÖNCESİ GÜVENSİZLİK YÜKSELDİ
Yabancılar artık Türkiye piyasasına güvenmiyor çünkü ne olacağını kestiremiyor. Önümüzde bir de seçim var. Sıkıntı burada. Önümüzdeki günlerde Merkez Bankası Başkanı istifa edebilir ya da görevden alınma ihtimali olabilir. Amerikanın faiz arttırımından dolayı tüm diğer para birimleri bir değer kaybı yaşıyor ama bizim yaşadığımız değer kaybı çok yüksek. Dolar 2. 5990 TLyi gördü. Hatta bir süre 2.6000 TLyi de gördü tekrar geri çekildi. Bu yükseliş 2.6100 TLye kadar çıkabilir. Bu noktadan da biraz geriye gelebilir ama bu aralıkta sürecek. Dolarda düşüş ihtimali zayıf. Bu belirsizlik ortamında gerileme biraz zor
Global Menkul Değerler Kıdemli Müdürü Gökhan Uskuay, dolardaki yükselişin tek başına değerlendirilmesinin yanlış olduğuna dikkat çekerek, Merkez Bankasının rahat bırakılması gerektiğini savunuyor. Dolar kurundaki yükselişin ekonomideki üretim, istihdam ve ihracat dengelerini de alt üst ettiğine dikkat çeken Uskuay, Burada önemli olan kurun nereye çıktığı değil, önemli olan yaratacağı tahribat. Bu tahribatı ortadan kaldırmak için hala vakit var. Henüz geç değil dedi.
İşte Uskuayın dolar kurundaki yükselişle ilgili o çarpıcı değerlendirmeleri:
KURDAKİ ARTIŞ YURT İÇİ KAYNAKLI
Türkiyede faizi indirirseniz kriz mi olur yoksa enflasyon mu düşer? Türkiye bu durumu yaşıyor. Türkiyede faiz koridorunun düşmesinden sonra devam eden bir süreç var. Merkez Bankasının hala müdahale etmediği bir gelişme var. Dünyadaki para birimleri arasında en fazla değer kaybeden para Türk Lirası. Türk Lirası 1.28 değer kaybetti. Yurt dışındaki hareket öncesinde de Türk Lirası değer kaybediyordu. Şu andaki yükselişin yurt dışındaki gelişmeler neticesinde yaşandığını söyleyemeyiz. Demekki olay yurt dışı kaynaklı değil.
MB üst koridoru düşürdükten sonra, enflasyona karşı sıkı duruşunu bıraktıktan sonra bu süreçte başlayan bir yükseliş hareketi var. Olağanüstü toplantı yapacağım dediğinde kur 2.36 TLydi. Şu anki gelinen seviye 2.60 TL. MBnin enflasyondan sonraki faiz indirimi kuru yükselten ana sebepi. Olay tamamen yurt içi kaynaklı.
MERKEZ ENFLASYONU DÜŞÜRMEK İSTERSE DOLAR YÜKSELİR
Şu anda piyasa ucuz şekilde fonlanıyor. Yani Merkez Bankası 7.80 yerine piyasayı 10.75ten fonlasa Türk Lirası tekrar değer kazanır. Hatta 10 gün için 10.75 seviyesinden fonlayacağını söylerse piyasa burada ikna olur. Enflasyonu düşürme gibi bir derdi varsa kurdaki yükseliş devam eder.
ŞU ANDA HASAR GİDERİLEBİLİR DURUMDA
16 Martta Merkez Bankası faiz indirimi yaparsa 17 Martta Fed daha aşağıda bir sunum yaparsa kur daha fazla yükselir. Şu anda hala kısa vadede dalgalanmalar içindeyiz. Şu anda hasar giderilebilir durumda. Tahribat giderilebilir durumda. Ama siz gidermediğiniz sürece bunun üzerine bir faiz indirimi yaptığınız zaman ilk önce üretimi durdurursunuz. Çünkü hiç bir üretici kurdaki yükseliş devam ederken hammadde ithal etmez. Üretimi tamamen durdurursunuz. Bu durumda üretici üç vardiyayı 2 vardiyaya indirecek ve bu istihdama da yansıyacak. Üretimi durdurursanız nakit akışı kesilir ve kimse alacaklarını tahsil edemez. Büyümede yavaşlama sinyaline gidiliyor ama şimdi bir müdahale söz konusu değil. Burada dikkat edilmesi gereken kur yükseldikten sonra ekonomiye vereceği tahribat.
CUMA GÜNÜ VE 18 MART ÖNEMLİ
Hala müdahale için geç değil. Burada artık bir söylem değişikliğine gitmek gerekiyor. Hareket yurt dışı merkezli bir hareket değil. Yurt dışı da bu sürecin işine girerse durum daha tehlikeli bir hal alabilir. Cuma günü Tarım Dışı İstihdam rakamları, artı 18indeki FED toplantısı da işin içine girerse olayı çevirmek daha da zor olacak. Faiz arttırmak zorunda kalırsınız. Bu noktada faiz arttırmadan süreci tersine çevirmek mümkün.
MERKEZ NE YAPMALI?
Dolar sattıkça dolara alıcı gelir. Merkez Bankasının daha önce olağanüstü gün ilan ettiği günler vardı. Aynısı yapması lazım. Merkez Bankasını rahat bırakırlarsa yapılabilir. Merkez Bankası şu anda görevini yapamıyor. Daha çok izlemede kalıyor.
DOLAR NE OLUR?
Doların varacağı noktayla ilgili rakam ifade etmek şu an için doğru değil. 3 de olur 4 de olur. Asıl tehlike kurun nereye gittiği değil. Kurun yükseldiği bir dönemde ihracat yüzde12 düştü. Burada önemli olan kurun seviyesi değil, kurun vereceği tahribat.
